Varlık Fonu Nedir?

Varlık Fonu nedir?

Türkiye Varlık Fonu (TVF), kısa sürede büyük kurum ve kuruluşları bünyesine alarak önemli kaynak sağladı.

Başbakanlığa bağlı, ana faaliyet konusu fonların kurulması ve yönetimi olan Türkiye Varlık Fonu Yönetimi AŞ, sermaye piyasalarında araç çeşitliliği ve derinliğine katkı sağlamak, yurt içinde kamuya ait varlıkları ekonomiye kazandırmak, dış kaynak temin etmek, stratejik, büyük ölçekli yatırımlara iştirak etmek için Türkiye Varlık Fonu ve bu fona bağlı alt fonları kurmak ve yönetmek üzere geçen yıl 26 Ağustos'ta kuruldu.

Varlık Fonu hangi amaçla kuruldu?

Yasada TVF’nin amaçları, “Sermaye piyasalarında araç çeşitliliği ve derinliğine katkı sağlamak, yurtiçinde kamuya ait olan varlıkları ekonomiye kazandırmak, dış kaynak temin etmek, stratejik, büyük ölçekli yatırımlara iştirak etmek” şeklinde belirleniyor. Yasa metninde yer almamakla birlikte yasanın TBMM’ye sunulan gerekçesinde islami finansman varlıklarının kullanımının yaygınlaştırılması, katılım finansmanı sektör payının artırılması, savunma, havacılık ve yazılım gibi teknoloji yoğun stratejik sektörlerdeki yerli şirketlerin proje bazında desteklenmesi, arz güvenliğini sağlamak üzere Türkiye için önem taşıyan doğalgaz ve petrol gibi yurt dışındaki sektörlere yasal ve bürokratik kısıtlamalara bağlı olmadan doğrudan yatırım yapılabilmesi, otoyollar, Kanal İstanbul, Üçüncü Köprü ve Havalimanı, Nükleer Santral gibi büyük altyapı projelerine kamu kesimi borcu artırılmadan finansman sağlanmasının hedeflendiği de belirtiliyor. Yasada ve gerekçesinde ifade edilmemiş olmasına rağmen daha sonra bakanların yaptığı açıklamalarda, TVF’nin piyasalardaki dalgalanmalara karşı da kullanılacağı söylendi. Başbakan Yardımcısı Nurettin Canikli, “TVF’nin diğer fonksiyonu da para ve finansal piyasalara yönelik dengeleme ve ekonomik teröre karşı mücadele fonksiyonudur. Piyasaların aşırı dalgalandığı, spekülatif işlemlerin, ekonomik sabotaj ve saldırıların yoğunlaştığı dönemlerde piyasaların sakinleştirilmesine ve saldırıların defedilmesine büyük katkı sağlayacaktır” dedi.

Varlık Fonunu Kimler yönetecek?

Özelleştirme İdaresi Başkanı Mehmet Bostan, Türkiye Varlık Fonu Yönetimi AŞ Genel Müdürlüğüne ve Yönetim Kurulu Başkanlığına atanırken, yönetim kurulu üyeliklerine Yiğit Bulut, Kerem Alkin, Himmet Karadağ ve Oral Erdoğan getirildi.

Varlık Fonu ne kurumu ne de özel şirket

TVF tüm varlıkları devlete ait şirket, banka, gayrimenkul ve paradan oluşmasına ve Başbakan’a bağlı olmasına rağmen “kamu kuruluşu” statüsünde değil. Tamamen devlete ait olmasına rağmen bu şirket “özel hukuk” hükümlerine tabi olacak. Bu nedenle kamu kurum ve kuruluşlarının tabi olduğu yasalar, TVF için geçerli olmayacak.

Ama TVF’yi bu yüzden bir “özel şirket” olarak değerlendirmek de doğru değil. Çünkü normalde her özel şirketin tabi olduğu en temel temel ticaret yasaları da TVF’ye işlemeyecek.

Özetle TVF ne kumu kurumlarının uymak zorunda olduğu yasalara, ne de özel şirketlerin uymak zorunda olduğu yasalara uymak zorunda değil. TVF’yi hem kamu kuruluşlarına ilişkin yasal yükümlülüklerin, hem de özel şirketlere ilişkin yasaların gerektirdiği yükümlülüklerin dışında tutan özel imtiyazlı bir statü yaratılmış durumda.

Varlık Fonu Kaynakları neler?

TVF’nin kaynağı kamuya ait şirket, hisse, gayrimenkul ve nakitlerin TVF’ye devredilmesiyle oluşacak. Özelleştirme kapsam ve programında yer alan kuruluş, şirket, gayrimenkul ve diğer varlıklar ile Özelleştirme Fonu’ndan aktarılacak nakit fazlası en temel kaynak olacak. Bunun yanı sıra kamu kurum ve kuruluşlarının tasarrufunda bulunan ihtiyaç fazlası gelir, kaynak ve varlıklar da TVF’ye devredilebilecek.

Varlık Fonuna devredilen kurum ve kaynaklar nelerdir?

TVF’nin kuruluş sermayesi olan 50 milyon TL Özelleştirme Fonu’ndan sağlandı. Buna bağlı olarak TVF’nin hisselerinin sahibi Özelleştirme İdaresi.

► ZİRAAT BANKASI: 5 milyar TL sermayeli bankanın yüzde 100 hissesi TVF’ye devredildi. Karı 302.85 milyar TL olan Ziraat’in karı 5.16 milyar TL düzeyinde.

► HALK BANKASI: Yüzde 48.77’si halka açık olan Halk Bankası’nın Hazine’nin elindeki yüzde 51.11 hissesinin tamamı TVF’ye geçti. Ödenmiş sermayesi 1.25 milyar TL olan bankanın karı 2.32 milyar TL düzeyinde. Bankanın aktif büyüklüğü 187.73 milyar TL, piyasa değeri 14.51 milyar TL.

► BORSA İSTANBUL: Ödenmiş sermayesi 423.2 milyon TL olan Borsa İstanbul’un kamuya ait yüzde 73.6 hissesi TVF’nin kontrolüne geçti. Borsa’nın geliri 783 milyon TL, karı 295 milyon TL. Toplam aktifl eri 7.87 milyar TL olan Borsa’nın özvarlıklarının değeri 1.15 milyar TL.

► THY: Yüzde 50.18’i halka açık olan THY’nin kamuya ait yüzde 49.12 hissesi TVF’ye devredildi. THY’nin ödenmiş sermayesi 1.38 milyar TL. 2.99 milyar lira karı bulunan THY’nin aktif büyüklüğü 47.64 milyar TL’ye yaklaşıyor. THY’nin gelirleri 28.75 milyar TL, özvarlıkları 14.09 milyar TL, piyasa değeri ise 7.8 milyar TL dolayında.

► BOTAŞ: 4.15 milyar TL sermayeli Botaş’ın hisselerinin tamamı TVF’ye devredildi. Gelirleri 37.11 milyar TL’yi bulan Botaş’ın karı 542 milyon TL düzeyinde. Botaş 9.96 milyar liralık özvarlığa ve 11.30 milyar liralık aktif büyüklüğüne sahip.

► TPAO: Tamamı kamuya ait olan TPAO’nun hisselerinin tamamı da TVF’ye devredildi. Şirketin ödenmiş sermayesi 3 milyar TL. Gelirleri 4.32 milyar TL olan TPAO 3.18 milyar TL zararda. Şirketin özvarlıkları 8.75 milyar TL, aktifleri ise 23.18 milyar TL düzeyinde.

 ► TÜRKSAT: 1.47 milyon TL sermayeli Türksat’ın tamamı TVF kontrolüne geçti. Türksat, 169 milyon liralık özvarlık ve 175 milyon liralık toplam aktif ile 846 milyon TL gelir ve 106 milyon TL kar üretebiliyor.

► TÜRK TELEKOM: Yüzde 13.31’i halka açık olan Türk Telekom’un kamuya ait yüzde 6.7 hissesi de TVF’ye devredilen hisseler arasında. Türk Telekom’un ödenmiş sermayesi 3.5 milyar TL. Piyasa değeri 19.53 milyar TL olan Türk Telekom’un özvarlıkları 3.26 milyar TL, toplam aktifl eri ise 25.77 milyar TL değerinde. Şirketin gelirleri 14.52 milyar TL, karı 907 milyon TL düzeyinde.

► PTT: 981.5 milyon TL sermayesi bulunan PTT’nin hisselerinin tamamı TVF’ye devredildi. 2.38 milyar TL gelir ile 339 milyon liralık kar elde eden PTT’nin özvarlıkları 1.84 milyar TL, aktif büyüklüğü 3.98 milyar TL düzeyinde.

► ETİ MADEN: 600 milyon TL sermayeli Eti Maden’in yüzde 100’ü TVF’nin oldu.

► ÇAYKUR: Çaykur da hisselerinin tamamı TVF’ye devredilen şirketler arasında yer aldı. Şirketin ödenmiş sermayesi 1.49 milyar TL .

► MİLLİ PİYANGO: Milli Piyango’nun elinde bulunan Piyango, Hemen Kazan, Sayısal Loto, On Numara ve Süper Loto oyunları ile ileride verilebilecek tüm şans oyunu lisansları, OHAL çerçevesinde çıkartılan bir kararname ile TVF’ye devredildi. TVF bu lisansları satabilecek ve bu durumda Milli Piyango lisansa konu şans oyunları düzenleyemeyecek.

► TÜRKİYE JOKEY KULÜBÜ: Türkiye Jokey Kulübü’nün yurt içi ve dışında müşterek bahis düzenlemeye ilişkin yetkileri ile elindeki gayrımenkuller de aynı OHAL kararnamesi ile TVF’ye devredildi.

► KAMU ARSALARI : Antalya, Aydın, Muğla, İzmir, İstanbul, Isparta ve Kayseri’deki toplam 2 milyon 290 bin metrekarelik 46 adet kamu arazisi üzerlerindeki tahsisler kaldırılarak TVF’ye devredildi. Bu araziler üzerinde daha önce verilmiş tahsislerle özel sektörün büyük otel ve turizm yatırımları da bulunuyor. Buradaki yatırımcıların haklarının ne olacağı bilinmiyor.

► NAKİT PARA: Savunma Sanayii Fonu’ndan 3 milyar TL’nin üç aylık bir süre için TVF’ye verildi. Üç ay sonunda bu para Savunma Sanayii Fonu’na iade edilecek.