- Türkiye Büyüdü !
- Ekonomi Büyüdü !
- Büyüyen bir ekonomimiz
var !
- Dünya yerinde saydı,
biz büyüdük !
- Türkiye ekonomisi dünyanın
en büyük 19. Ekonomisi !
- 2014 yılında büyüme
2,9% olarak açıklandı !
Başta siyasetçiler olmak
üzere medyanın sık sık dile getirdiği yukardaki söylemlere o kadar aşinayız ki…
Neredeyse hergün duymak mümkün. Ancak sokaktaki vatandaş, büyüme’nin ne anlama
geldiğini bilmiyor. Ekonomistlerin en sık karşılaştığı sorulardan bir tanesi;
Büyüme Nedir?, Büyüme Nasıl Hesaplanır? sorusudur. Merak edenler için büyüme
derken neyin kastedildiğini ve nasıl hesaplandığını biraz açıklayalım.
Ekonomik büyüme derken
genelde kastedilen oran; ülkenin gayri safi yurtiçi hasıla’daki artış oranıdır.
Küçülme ise, ülkenin gayri safi yurtiçi hasıla’daki azalış oranıdır. GSYH üç
farklı yöntemle hesaplanabilmektedir. Bunlar; üretim yöntemi, harcama yöntemi ve gelir yöntemidir. Türkiye’de GSYH hesaplamalarında üretim yöntemi esas alınmaktadır. Peki
nedir bu GSYH?
Ekonomik büyüme yani Gayri Safi
Yurtiçi Hasıla, bir ekonomide yerleşik olan üretici
birimlerin belli bir dönemde, yurtiçi faaliyetleri sonucu yaratmış oldukları
tüm mal ve hizmetlerin değerleri toplamından bu mal ve hizmetlerin üretiminde
kullanılan girdiler toplamının düşülmesi sonucu elde edilen değerdir. Türkiye’nin gayri safi
yurtiçi hasıla istatistikleri sadece Türkiye İstatistik Kurumu tarafından
derlenmektedir. Üçer aylık dönemler itibariyle hesaplanmaktadır.
Bu yazıda, GSYH hesaplanmasında kullanılan üretim yöntemi ve harcamalar yönteminden bahsedeceğiz.
Ekonomik Büyüme (Gayri Safi
Yurtiçi Hasıla)'nın Üretim Yöntemine Göre Hesaplanması
Tüik, gayri safi yurtiçi hasılayı hesaplarken birçok
kalemin değerini tahmin eder. Bu kalemler sektörel bazlı olup, detayları
aşağıdaki gibidir. Hesaplanan yurtiçi hasıla rakamları bir önceki senenin
rakamlarıyla karşılaştırılıp yüzde değişimlerine bakılır. Tüik’in açıklamış olduğu
Ekonomik büyüme oranı bu şekilde ortaya çıkmaktadır.
(+)Sektörler toplamı (Tarım,Ormancılık ve
balıkçılık + Sanayi + Hizmetler)
|
(-) Dolaylı ölçülen mali aracılık hizmetleri
|
(+) Vergi-sübvansiyon
|
(=) Gayri safi yurtiçi hasıla (Alıcı
fiyatlarıyla)
|
Sektörler
Toplamı Detayı
1) Tarım, ormancılık ve balıkçılık
|
2) Sanayi
|
Madencilik ve
taşocakçılığı
|
İmalat sanayi
|
Elektrik, gaz,
buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı
|
Su temini;
kanalizasyon, atık yönetimi ve iyileştirme
faaliyetleri
|
İnşaat
|
3) Hizmetler
|
Toptan ve
perakende ticaret
|
Ulaştırma ve
depolama
|
Konaklama ve
yiyecek hizmeti faaliyetleri
|
Bilgi ve
iletişim
|
Finans ve
sigorta faaliyetleri
|
Gayrimenkul
faaliyetleri
|
Mesleki,
bilimsel ve teknik faaliyetler
|
İdari ve destek
hizmet faaliyetleri
|
Kamu yönetimi
ve savunma; zorunlu sosyal güvenlik
|
Eğitim
|
İnsan sağlığı
ve sosyal hizmet faaliyetleri
|
Kültür, sanat,
eğlence, dinlence ve spor
|
Diğer hizmet
faaliyetleri
|
Hanehalklarının
işverenler olarak faaliyetleri
|
(1+2+3) Sektörler toplamı
|
Ekonomik Büyüme (Gayri Safi
Yurtiçi Hasıla)'nın Harcamalar Yöntemine Göre Hesaplanması
Bu
yöntemde yapılan harcamalar toplanmaktadır. Denklemi ise şöyledir;
Y
= C + I + G + (X – M)
Y GSYH’yı, C, özel tüketim harcamalarını, I özel yatırım harcamalarını, G
devletin harcamalarını (tüketim, yatırım ve transfer harcamaları), X ihracatı,
M de ithalatı ifade etmektedir.
İktisadi faaliyet kollarına göre Türkiye İstatistik Kurumu dışındaki kurum
ve kuruluşlardan veriler derlenir. Bu amaçla soru kağıtları hazırlanır. Bu soru
kağıtları ilgili kurum ve kuruluşlara posta yolu ile gönderilir. Daha sonra bu
formlar esas alınarak faaliyetlere ilişkin hesaplamalar gerçekleştirilir.
Soru Kağıtlarının gönderilme dönemleri
1.çeyrek için; cari
yılın Mayıs ayında,
2.çeyrek için, cari
yılın Temmuz ayında,
3.çeyrek için, cari
yılın Eylül-Ekim aylarında,
4.çeyrek için,
sonraki yılın Ocak-Şubat aylarında,
|
Büyüme Oranlarının
Yayınlanma Takvimi
- I.
Dönem, 10 Haziran
- II. Dönem, 10
Eylül
- III. Dönem, 10
Aralık
- IV. Dönem, 31 Mart
|
Merak edenler için; TÜİK
dışında veri derlenen kurum ve kuruluşların bazıları aşağıdaki gibidir.
T.C. Merkez Bankası,
Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme
Kurumu, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Orman Bakanlığı, Çevre Bakanlığı,
DSİ, TEİAŞ, PTT Genel Müdürlüğü, BOTAŞ, T.C. Devlet Demir Yolları, Türk
Telekom, Türkiye Denizcilik İşletmeleri, THY, özel havayolları, belediyeler,
bankalar, menkul değer şirketleri, aracı kuruluşlar, sigorta şirketleri, kâr
amacı olmayan kuruluşlar, vb.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder