Varant Nedir ? (Varant Pastası)

19 Ekim 2010 tarihinde yazılmıştır;

Varant Nedir diye merak edenler için bilgilendirme yazılarına devam ediyoruz. 2 aydan fazladır işlem görmekte olan varant piyasasında, şimdiye kadar sadece Deutsche Bank’a ait varantlar işlem görmekteydi. 25/10/2010 tarihi itibariyle İş Yatırım’a ait varantlar da raflardaki yerlerini alacak. Piyasaya yeni oyuncuların katılması şüphesiz ki yatırımcılar açısından kazanç sağlayacaktır. Nedeni ise gayet basit; varantların alım-satım kotasyonlarını kendilerince oluşturan bu iki firma arasında bundan sonra ürün bazında alım-satım fiyatları arasında tercih edilme rekabeti ortaya çıkacak, kotasyonlar kabul edilebilir düzeylere inerek işlem hacminin artmasına yardımcı olacaktır.

İş Yatırım 25/10/2010 tarihi itibariyle;

29/04/2011 vadeli hem alım hem de satım varantı olmak üzere 2 farklı ürün ihraç ederek piyasaya hoş bir merhaba demeye hazırlanıyor. Aracı kuruluş varant piyasasını izlemeye başladığım ilk günden beri gözüme çarpan en önemli şey bu piyasanın oldukça gelişmeye açık oluşu. Piyasaya yeni ihraççılar ve ürünlerin dahil olması gerekliliği daha şimdiden ortada. İş Yatırım’ın da bu işe dahil olması ortadaki pastanın ne kadar büyük olduğunu bizlere açıkça göstermektedir.

Son iki aylık işlemlere baktığımızda, bu piyasada en çok işlem gören ürünlerin 3 farklı hisseye ait satım varantları olduğunu görmekteyiz. Bugün itibariyle toplam açık pozisyonlara bakarsak;

ISCTR satım varantı (31-Ara-2010) (Kullanım Fiyatı 5,25-TL) >> 3.522.962 adet

GARAN satım varantı (31-Ara-2010) (Kullanım Fiyatı 7,50-TL) >> 2.174.015 adet

KCHOL satım varantı (31-Ara-2010) (Kullanım Fiyatı 5,50-TL) >> 1.437.786 adet

Bu işlemlerin de neredeyse tamamı portföyler tarafından yapılan işlemler. Bireysel işlem değildir. Buradan benim anladığım elinde bu hisseleri bulunduranların iki amacı olabilir.

Varant Nedir ?

17 Ekim 2010 tarihinde yazılmıştır;

Varant Nedir ? Varant; elinde bulunduran kişiye dayanak varlığı ya da göstergeyi önceden belirlenen bir fiyattan belirli bir tarihe kadar alma veya satma hakkı veren ve bu hakkın kaydi teslimat ya da nakit uzlaşı ile kullanıldığı menkul kıymet niteliğinde sermaye piyasası araçlarına verilen isimdir.

Varant ile alınan şey aslında, ilgili dayanak varlığı belirlenen vade gününde ALMA yada SATMA hakkıdır. İnternette varantlar hakkında gereksiz bulduğum birçok kaynak dolaşıp durmakta, özellikle opsiyon piyasalarına daha yeni yeni alışmaya çalıştığımız şu günlerde insanların aklını karıştıran hatta bildiğini de unutturan bu tür dökümanlardan uzak durmanızı şiddetle tavsiye ediyorum. Bu yüzden Varant konusunda yardımcı olması amacıyla birkaç şeyden bahsedeceğim.

Öncelikle şunu açıklığa kavuşturmakta fayda görüyorum. Opsiyonları incelerken onlara Alım Varantı veya Satım Varantı demek yerine “HAK” kelimesini kullanmak, olayı anlamanız açısından faydalı olacaktır. Bu piyasada alınan ya da satılan şey HAK’tır.

*** Dipnot : Türkiye’deki aracı kuruluş varantları piyasamızda sadece opsiyonu SATIN ALMA işlemleri gerçekleşmektedir. Opsiyon SATMA işlemleri yapılmamaktadır.

Varantlar ve Deutsche Bank

05 Ekim 2010 tarihinde yazılmıştır;

13 Ağustos 2010 tarihi itibariyle uluslararası sermaye piyasalarında eski, ama ülkemizde daha yeni yeni öğrenilmeye başlayan opsiyon benzeri yepyeni bir ürün işlem görmeye başladı. Literatürümüzde “Aracı Kurum Varantları” olarak yer bulan bu estrümanlar şimdilik sadece Deutsche Bank tarafından piyasaya sürülmektedir.Varantlar’ın ne demek olduğunu öğrenmek için daha önce bu blogda yazılanları okumanızı tavsiye ediyorum. Ben bu yazıda biraz daha uygulamaya yönelik riskler hakkında bilgiler vereceğim.

Öncelikle Varantpiyasasında piyasa yapıcılık rolü şuan sadece Deutsche Bank tarafından üstlenilmektedir. Eminim kısa zamanda bu piyasadaki pastayı gören diğer aracı kurumlar da kendi enstrümanlarını çıkartacaklardır. VOB ilk açıldığından bu yana ciddi boyutta hacimlere ulaştı. Ayrıca VOB piyasası ülkemize ilk geldiğinde türev enstrümanlara alışkın olmayan bir yapımız vardı. Alışmamız biraz zaman aldı. Ancak varant piyasasındaki işlemlere daha çabuk uyum sağlanacağı ve kısa zamanda piyasa hacminin İMKB’yi geçeceği aşikar.

Bu piyasada işlem yapmak için varanlar ve opsiyonlar hakkında bulabildiğiniz bütün dökümanların incelenmesinde fayda var. Varantlar ile opsiyonlar birbirine yakın enstrümanlar olmakla beraber bir kısım farklılıklar içermektedirler. Özetle varantlar, opsiyonların bir alt versiyonu olarak görülebilir. (Varantlar hakkında bilgilere buradan ulaşabilirsiniz)

Aracı kurum varantlarının en önemli farkı garantörün ilgili enstrümanı ihraç eden aracı kurum olmasıdır. Yani yapılan işlemler sonucu ihraççcının yatırımcılara karşı ödeme yükümlülüğü, kurul veya herhangi bir kamu otoritesi tarafından garanti altına alınmamış olup buna göre yatırım kararı alınması gerekir. Sizlere tavsiyem, Varant işlemleri yapmadan önce Deutsche Bank’ın ilgili izahnamesini okumanız.

Varantlar

20 Ağustos 2010 tarihinde yazılmıştır;

Varant, belirli bir miktarda dayanak varlığı, belirli bir vade tarihine kadar, önceden tespit edilmiş bir fiyat üzerinden, alma veya satma hakkı veren opsiyonlardır.

Önümüzdeki dönemdı yıldızı parlayabilecek yatırım araçlarından biri olacağına inandığım varantlarda işlem yapmak için öncelikle konuyo çok iyi bir şekilde vakıf olmak gerekmekte. Bu sebeple bu yazıda piyasaya çıkmış varantlar ve fiyatlamaları ile ilgili bilgi vermeye çalışacağım. 

Bildiğiniz üzere 13 Ağustos itibariyle Deutche’nin çıkardığı XU030 ve Garanti Bankası Varantları İMKB’de işlem görmeye başladı. Konun kavranabilmesi açısından anlaşılabilirliği daha kolay olan Garanti Bankası varantları üzerinden konuya girelim. 

Önce bilmeyenler için opsiyonları biraz açalım. İki tip opsiyon vardır. Bunlardan biri alım opsiyonu (Call Option), diğeri ise satım opsiyon (Put Option). Call opsiyonları dayanak varlığı belirlenen vadede o fiyattan alma hakkını verir, satım opsiyonları da bahse konu geçen dayanak varlığı o vade içerisinde belirlenen fiyattan satma hakkını verir. Mesela arabanızı kasko yaptırdığınızda aslında bir satım opsiyonu almış oluyorsunuz. Sigorta şirketine kasko için bir prim ödüyorsunuz bu litaretürde opsiyon primi olarak tarif ediliyor. Karşılığında da sigorta size diyorki eğer arabanız çalınır ya da bi şekilde perte çıkarsa örnek veriyorum 10 bin TL size ödeme yapacağım diyor. Buradaki 10 bin TL’de sizin opsiyonunuzun kullanım fiyatı (exercise price) olarak ifade ediliyor. Sanırım bu kısa giriş yeterli olmuştur daha detaylı bilgi için internette araştırma yapmanızı öneririm. 

Dönelim konumuza; 

Deutche Bank 13 Ağustos itibariyle iki adet GARAN varantı çıkardı; 

• Bunlardan ilki 8 TL kullanım fiyatlı, 31.12.2010 vadeli Alım Varantı (Call Option) Primi : 0.60 TL
• Diğeri 7.5 Kullanım fiyatlı, 31.12,2010 vadeli satım varantı (put option) Prim:0.90

13 Ağustos günü GARAN hisselerinin spot piyasadaki değeri 7.20 TL idi. Şimdi her iki opsiyonu kendi içerisinde inceleyelim. 

VOB Nedir ?

Bu yazida VOB nedir? sorusuna cevap verip tanimlayacagiz ve islem goren kontratlardan bahsedecegiz. Tam adı; Vadeli İşlemler Opsiyon Borsasıdır. Emin olun bu sorunun cevabını bilmeyen o kadar insan var ki, hatta Türkiye'nin en büyük bankasının VOB işlemlerine yetkili şubesinde bile bu borsada nasıl işlem yapıldığını tam anlamıyla bilen birileri yoktur. Bu durumu bizzat yaşayınca sadece amme hizmeti olsun diye bildiklerimi özellikle o bankada çalışan kişiler olmak üzere Vadeli İşlemler Opsiyon Borsası'yla ilgilenen tüm blog takipçilerine bir yazı dizisiyle anlatmak istiyorum.

Vadeli işlem ve Opsiyon Borsası ki yazı dizisinin bundan sonraki tüm bölümlerinde VOB olarak geçecektir, VOB 4 Temmuz 2002 tarihinde kurulmuş ve 4 Şubat 2005 tarihinde faaliyete geçmiştir. Türkiye'nin önde gelen kurumlarının 11'i VOB'un hissedarlarını oluşturmaktadır.

ORTAKLIK YAPISI

%25 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB)
%18 İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB)
%17 İzmir Ticaret Borsası (İTB)
% 6 Yapı ve Kredi Bankası A.Ş.
% 6 Akbank T.A.Ş.
% 6 Vakıf Yatırım Menkul Değerler A.Ş.
% 6 Türkiye Garanti Bankası A.Ş.
% 6 İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş.
% 6 Türkiye Sermaye Piyasaları Aracı Kuruluşlar Birliği
% 3 İMKB Takas ve Saklama Bankası A.Ş.
% 1 Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş.

Geçtiğimiz aylarda TV’lerde dönmeye başlayan Sertap ERENER’li VOB reklamlarını görmüşsünüzdür muhtemelen, yöneticileri kusura bakmasın ama ben ömrü hayatım boyunca bu kadar gereksiz ve anlamsız bir reklam görmedim. Ne olduğundan çok nasıl merak ettiririz düşüncesine yönelmişler ve tam anlamıyla batırmışlar. Reklam ajansına verdikleri parayı bana verseler iddia ediyorum sokaktaki ilkokul yaşındaki çocuğa bile kolayca öğretirdim, bu arada aldığım o parayı da VOB da çoktan katlamış olurdum:) Klasik Türk zihniyeti gibi parayı bulunca eve arabaya yatırmazdım neyse bu konuyu saptırmadan VOB eğitimine devam edelim...

VOB’un işlem hacmi gün geçtikçe daha da artmaktadır hatta böyle giderse yakın zamanda İMKB’yi geçeceğini düşünüyorum. Özellikle İMKB’de işlem gören hisselerin futures sözleşmelerinin piyasada işlem görmesiyle ilgili çalışmaların olması bu düşüncemi daha artırmaktadır.

09/03/2010 tarihinde;
İMKB İşlem Hacmi :2.191.667.718 TL
VOB İşlem Hacmi :1.397.492.658 TL

* VOB işleminin, %97,55 i Nisan Vadeli İMKB 30 kontratıyla oluşmaktadır.

Dünyadaki benzerlerine göre oldukça düşük hacime sahip VOB, ürün çeşitliliği bakımından da emsallerinin gerisinde kalmaktadır. Örneğin emtia olarak sadece ALTIN işlem görmektedir, işlem hacmi ise yok denecek kadar azdır. Buğday ve Pamuk ürünleri de işlem yapılabilir kontratlar arasında gösterilmektedir ancak alım ve satımda herhangibir talep olmadığından işlem görememektedir. Kakao ve Soya emtialarının VOB'ta kontratı bulunmamakta ancak dünyadaki örneklerinde oldukça talep görmektedirler. Bir diğer ürün ise, faiz kontratıdır. Dayanak varlığı ise, Nisan 2010 vadeli DİBS'tir. Talep olmadığından işlem görmemektedir.

İşlem hacmi zayıf olmasına rağmen döviz kontratları oldukça caziptir. En azından spekülasyondan çok, kullanılabilirliği bakımından benim en çok tercih ettiğim kontratlardır. Neden böyle düşündüğümü yazı dizisinin ilerleyen bölümlerinde daha da iyi anlayacaksınız. (bkz. Hedge nedir?) VOB'un toplam işlem hacmi içindeki yeri çok çok düşük olmasına rağmen işlevleri bakımından en faydalı kontrat türü döviz kontratlarıdır. Şimdilik euro ve dolar olarak işlem görmektedirler.

VOB nedir? sorusuna kısa bir cevap vermek istiyorum; bugün için işlem hacmine baktığımızda VOB = İMKB 30 kontratları'dır. En azından şimdilik.

Futures Piyasalar Nedir ?

07 Mart 2010 tarihinde yayınlanmıştır.

"Futures piyasalar nedir?" Geçen gün bu sorunun aynısını bir arkadaşım bana sordu bende kısa bir özet geçtim. Bu kısa özetin konuyla ilgilenenlere faydalı olcağına inanıyorum. Malum yurdum insanı yıllardan beri birikimlerini “FİYAT YÜKSELİŞİ” beklentisi ile döviz veya altın’a yatırdı. Piyasadan biraz daha anlayanlar ise; İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda hisse senedine yöneldi. Ancak son yıllarda gelişen piyasalar sayesinde yeni yatırım araçları ortaya çıktı. Türkiye’de bundan nasibini aldı tabiî ki. Artık İMKB dışında, İzmir’de de bir borsamız var. Adı; Vadeli İşlemler Opsiyon Borsası. Dünya’daki benzerlerine göre oldukça "işlem hacmi ve ürün çeşitliliği bakımından" gerilerde olsa da, açıldığı yıldan(2005) beri gün geçtikçe gelişmekte, işlem hacminde günden güne rekorlar kırmaktadır.

Adında her ne kadar “OPSİYON” kelimesi bulunsa da sadece "FUTURES" sözleşmeler işlem görmektedir.

Futures sözleşmeler; standart miktar ve kalitede bir varlığın önceden belirlenmiş bir fiyattan gelecekte belirli bir tarihte teslim etme ya da teslim almaya ilişkin yasal sözleşmelerdir.

Futures sözleşmeye konu varlık, bir tarımsal ürün (kakao, soya, pamuk, buğday…), hazine bonusu (DİBS…), borsa endeksi ( İMKB 30, İMKB 100, S&P Futures…) veya değerli madenler (alüminyum, bakır, altın…) olabilir.

Futures sözleşmeler, “organize borsalar” (Türkiye’de VOB olmak üzere, Chicago Board Of Trade (CBOT), London Metal Exchange (LME)… )'da işlem görmektedirler. Bu borsalardaki Futures sözleşmelerin alım ve satımından ciddi getiriler elde etmek mümkündür.

Futures Sözleşmelerin Özellikleri;

- Kullanım amacına göre üçe ayrılırlar;

1)Riskten Korunma Amaçlı,
2)Spekülasyon Amaçlı,
3)Arbitraj Amaçlı,

- Standart Sözleşmelerdir,

- Organize Piyasalarda (Borsalarda) İşlem Görürler,

- Minimum Teminat Yatırma Zorunluluğu vardır,

- Kaldıraç Etkisi vardır. Düşük teminatla yüksek montanlı işlemler yapılabilir, (bkz. risk nedir? )

- Futures piyasalarda KAR veya ZARAR günlük olarak revize edilir,

"Futures piyasalar nedir?" sorusuna aradığınız cevabı bulmanıza yardımcı olmaya çalıştım. Bir sonraki yazımda, başta VOB olmak üzere Futures piyasalarda nasıl işlem yapıldığını anlatacağım