Satınalma Gücü Paritesi, birbirinden farklı para birimleri arasındaki satınalma gücünü eşitleyerek ülkereler arasındaki fiyat düzeylerini aynı seviyeye getiren bir değişim oranıdır.
Belirli bir mal ve hizmet sepetinin alınabilmesi için gereken ulusal
para tutarlarının birbirleriye oranlanması şeklinde hesaplanmaktadır. Bu oran
kullanılarak farklı para birimlerine dönüştürülen harcamalar, ülkeler arasında gerçek
anlamda karşılaştırabilir veriler sağlamaktadır. Satınalma gücü paritesi, para
birimlerinin sadece kendi ülkelerinde harcandığı varsayımına dayanır.
ÖRNEK
Örneğin, 1 kg elmanın fiyatı Türkiye’de 5 TL, ABD’de 6 USD ise; Elma için 1 ABD Dolarının Satın
Alma Gücü Paritesi;
(5 TL / 6 USD) = 0,83 TL/USD
olarak hesaplanır. Bu değer, Elma için ABD’de ödenecek her bir Dolara
karşılık Türkiye’de 0,83 TL ödeneceği anlamını taşımaktadır. Bu oran
kullanılarak mevcut bir para ile ABD’de ve Türkiye’de satın alınabiliecek Elma
miktarının karşılaştırılması sağlanır.
Satınalma gücü paritesi, tek bir ürün için değil, piyasada yer alan mal
ve hizmetlerin genelini kapsayan GSYH ve harcama bileşenlerini de
kapsamaktadır.
Satınalma Gücü Paritesi’nin
Temel Amacı
SAGP’nin temel amacı, GSYH ve bileşenlerinin uluslararası reel
karşılaştırmasına yönelik göstergelerin elde edilmesidir. Ülkeler arasındaki fiyat
düzeyi farklılıklarını gidererek GSYH ve bileşenlerinin bu tür uluslararası
karşılaştırmalarına olanak veren ortak bir değişim oranıdır.
Satınalma Gücü Paritesi Döviz
Kuruna Alternatif Kullanılmaz !
SAGP, ülkelerin para birimlerinin reel satınalma gücünün bir
göstergesidir. Döviz kuru ise, ekonomik, siyasi ve idari kararların etkisi
altında kalan ve bu alanlardaki değişikliklerden etkilenen bir değişim
oranıdır. SAGP hesaplamalarında, döviz kurlarının belirlenmesinde doğrudan rol
oynayan faiz ve sermaye hareketleri gibi çeşitli ekonomik değişkenler dikkate
alınmaz.
Satınalma Gücü Paritesi, Para
Birimin Gerçek Değerini Belirleyebilir mi?
Bir ülkenin SAGP değeri döviz kuruna göre yüksek veya düşükse, bu durum
genel fiyat düzeyinin ilgili döviz kuruna göre yüksek ya da düşük olduğunu
gösterir.
Ancak bu ifade, ülkenin para biriminin aşırı ya da düşük değer aldığı anlamını taşımaz. SAGP, sadece yurtiçinde üretilen veya tüketilen mal ve hizmetleri kapsar, ihracatın etkisini kapsamaz.
Ancak bu ifade, ülkenin para biriminin aşırı ya da düşük değer aldığı anlamını taşımaz. SAGP, sadece yurtiçinde üretilen veya tüketilen mal ve hizmetleri kapsar, ihracatın etkisini kapsamaz.
Satınalma Gücü Paritesi Kapsamı
ve Hesabına Yönelik Mal ve Hizmet Sepetinde Yer Alan Maddeler
EUROSTAT tarafından organize edilen ve 37 ülkeyi kapsayan Satınalma
Gücü Paritesi (SGP) Çalışmaları, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından
yürütülmektedir. Mal ve hizmet sepetinde 5000 civarında madde
kapsanmaktadır. Bunun 2500’ü tüketim mal ve hizmetlerinden, 40’ı ücretlerden,
600’ü makine ve teçhizat araçlarından, 1700’ü inşaat projelerinden
oluşmaktadır.
Hesaplamalarda temel olarak ABD dikkate alınmakta ve ortak para birimi
olarak ABD doları kullanılmaktadır. Örneğin, Türkiye’nin kişi başı GSYH’sı 2013
yılında 10.764 dolar, satınalma gücü paritesine göre kişi başına GSYH’sı 15.300
dolar olarak hesaplanmaktadır. Bu şu anlama gelmektedir; 10.764 dolar geliri
olan bir Türk ile bir Amerikalı karşılaştırıldığında, Türk o parayla 15.300
dolar değerinde alışveriş yapabilirken, Amerikalı 10.764 dolarlık alışveriş
yapabilmektedir. Kısacası, aynı dolar gelirini elde eden bir Türk, Amerikalıya
göre %50 daha fazla alışveriş yapabilme imkanına sahip olmaktadır. Aradaki bu
fark satınalma gücünden kaynaklanmaktadır.
CIA The World Factbook 2013 yılsonu verilerinden yola çıkarak
hazırladığım bazı ülkelerin cari fiyatlarla ve satınalma gücü paritesine göre
kişi başına GSYH’larını aşağıdaki tabloda görebilirsiniz. ABD’nin hem cari
fiyatlarla hem de satınalma gücü paritesine göre aynı tutarda kişi başına
gelire sahip olduğunu görebilirsiniz.
İlminize sağlık, teşekkürler.
YanıtlaSil