VOB Nedir ? (USD-Kontrat İşlemi)

25 Mart 2010 tarihinde yayınlanmıştır.

VOB nedir yazı dizisine devam ediyoruz…

VOB piyasasının işleyişini daha iyi kavramanız açısından bu konu hakkında yazılmış önceki yazılarımı okumanızda fayda vardır.

VOB nedir?
Futures Piyasalar nedir ?
VOB İşlemleri – Döviz Futures İşlemleri

VOB piyasası yapısı bakımından küçük teminatlarla büyük montanlı işlemlerin gerçekleştirildiği bir piyasadır. Döviz kontratlarının işlem hacmi piyasanın geneli itibariyle düşük kalmasına rağmen iş görür niteliktedir. Dolar sözleşmelerinde yatırılan teminatın 8 katına kadar işlem yapabilmek mümkündür.

25.03.2010 tarihinde kontratın açılış fiyatı tabloda göründüğü üzere 1,5705-TL’dir. Günsonu kapanış fiyatı ise, uzlaşma fiyatıdır. Vadeli işlemlerde her günün sonunda kar veya zararınız uzlaşma fiyatı üzerinden hesaplanır. Gün sonu uzlaşma fiyatı ise; 1,5645-TL’dir. Aşağıdaki tabloda Haziran Vadeli-USD Kontratının fiyat bilgilerini görmektesiniz.

25.03.2010 tarihinde 185-TL teminat yatırılarak 1 ADET USD HAZİRAN-2010- vadeli kontrat satıldığını varsayalım. Hangi fiyat düzeyinde alış veya satış yapacağınıza karar vermek sizin işiniz. Burada sadece VOB’da nasıl işlem yapıldığını anlatamaktayız. Bu nedenle tabloda verilen güniçindeki en yüksek fiyattan işlemin yapıldığını varsayarak 1,5735-TL ‘den 1 Adet Kontrat satılmıştır.)

Haziran vadeli kontrat satmak; haziran ayının son iş günü oluşan uzlaşma fiyatı üzerinden dolar satmayı taahhüt etmek demektir. Bu işlemde yatırımcının düşüncesi; haziran ayında dolar fiyatının 1,5735’in altında olacağı varsayımına dayanmaktadır. Eğer vade sonunda spot piyasada dolar 1,5735’in altında oluşursa; spottan ucuza alacağı doları 1,5735’ten VOB’da söz verildiği şekilde satacaktır. Bu sayede aradaki fiyat farkı yatırımcının kazancını oluşturacaktır. (VOB işlemleri mantıken bu şekilde gerçekleşmektedir, ancak anlattığım gibi ortada fiziken bir para yoktur, sadece işin mantığını anlamanız bakımından bu şekilde anlattım)

185-TL ile satılan aslında 1.000$ ‘dır. Kazanç veya kayıp 1.000$ üzerinden olacaktır.

Eğer yatırımcı bu işlemi sonlandırmak isterse ,(aynı vade aynı tür kontrat) USD HAZİRAN-2010- vadeli kontrat “ALIŞ” işlemi yapılır. Yani yapılan işlemin tersi yapılarak pozisyon kapatılır.

Yatırımcı kısa pozisyon (bkz.short position) aldığından (1 Adet USD-Haziran 2010 Vadeli kontrat satmıştır), fiyat azalışlarıyla kazanç elde etmektedir. Gün sonu kazancını hesaplarsak;

USD “SATIM” sözleşmesi satılmıştı,

Kontratın satış fiyatı :1,5735-TL
Kontratın uzlaşma fiyatı : 1,5645-TL
Başlangıç Teminatı : 185-TL

Yatırımcı kısa pozisyonda olduğundan alış fiyatı, satış fiyatından düşük ise, aradaki fark kazancını gösterir. Kazanç hesaplanırken alış-satış fiyatları arasındaki fark dikkate alınır. Çıkan sonuç 1 dolar başına TL cinsinden kazanç veya kaybı gösterir. 185-TL karşılığı alınan; 1.000$ olduğu için, çıkan kazanç veya kaybı 1.000 ile çarparız.

KAZANÇ >>>> 1,5735 – 1,5645A = 0,009-TL 1 dolar başına kazanç, satılan kontrat 1.000 dolar değerindedir. >> 0,009 x 1.000 = 9,00-TL günlük kazanç vardır.

9,00-TL yi günlük kazanç olarak düşük görebilirsiniz ancak bunu kazanabilmek için sadece 185-TL teminat yatırılmaktadır.

Oransal olarak kazanca bakarsak sonucu daha net görebiliriz. 9,00 / 185 = %4,86

Şuanki piyasa koşullarında yıllık banka faizi vadeli TL %8, vadeli vadeli USD %1,75 civarlarındadır. Bu yatırımcı parasını VOB’da değerlendirerek GÜNDE %4,86 kazanç elde etmiştir.

İsterseniz gün sonunda 9,00-TL karınızı pozisyonunuzu kapatmadan realize edebilir, takasbank’tan çekebilirsiniz. Ya da vadeli işleminizi gün sonuna kadar kapatmayıp ertesi gün devam ederseniz hesabınızda 185 + 9 = 194-TL teminatla yola devam edebilirsiniz. Kazanç ve kaybınız bundan sonra da 1.000$ üzerinden uygulanacaktır. (Bu arada takasbankta kalan temiantınız gecelik faizden sürekli nemalandırılmaktadır.)

Önümüzdeki günlerde buna benzer birkaç farklı senaryoya dayalı örneklerle VOB’da nasıl işlem yapıldığını anlatmaya devam edeceğim.

VOB Nedir ?

Bu yazida VOB nedir? sorusuna cevap verip tanimlayacagiz ve islem goren kontratlardan bahsedecegiz. Tam adı; Vadeli İşlemler Opsiyon Borsasıdır. Emin olun bu sorunun cevabını bilmeyen o kadar insan var ki, hatta Türkiye'nin en büyük bankasının VOB işlemlerine yetkili şubesinde bile bu borsada nasıl işlem yapıldığını tam anlamıyla bilen birileri yoktur. Bu durumu bizzat yaşayınca sadece amme hizmeti olsun diye bildiklerimi özellikle o bankada çalışan kişiler olmak üzere Vadeli İşlemler Opsiyon Borsası'yla ilgilenen tüm blog takipçilerine bir yazı dizisiyle anlatmak istiyorum.

Vadeli işlem ve Opsiyon Borsası ki yazı dizisinin bundan sonraki tüm bölümlerinde VOB olarak geçecektir, VOB 4 Temmuz 2002 tarihinde kurulmuş ve 4 Şubat 2005 tarihinde faaliyete geçmiştir. Türkiye'nin önde gelen kurumlarının 11'i VOB'un hissedarlarını oluşturmaktadır.

ORTAKLIK YAPISI

%25 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB)
%18 İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB)
%17 İzmir Ticaret Borsası (İTB)
% 6 Yapı ve Kredi Bankası A.Ş.
% 6 Akbank T.A.Ş.
% 6 Vakıf Yatırım Menkul Değerler A.Ş.
% 6 Türkiye Garanti Bankası A.Ş.
% 6 İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş.
% 6 Türkiye Sermaye Piyasaları Aracı Kuruluşlar Birliği
% 3 İMKB Takas ve Saklama Bankası A.Ş.
% 1 Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş.

Geçtiğimiz aylarda TV’lerde dönmeye başlayan Sertap ERENER’li VOB reklamlarını görmüşsünüzdür muhtemelen, yöneticileri kusura bakmasın ama ben ömrü hayatım boyunca bu kadar gereksiz ve anlamsız bir reklam görmedim. Ne olduğundan çok nasıl merak ettiririz düşüncesine yönelmişler ve tam anlamıyla batırmışlar. Reklam ajansına verdikleri parayı bana verseler iddia ediyorum sokaktaki ilkokul yaşındaki çocuğa bile kolayca öğretirdim, bu arada aldığım o parayı da VOB da çoktan katlamış olurdum:) Klasik Türk zihniyeti gibi parayı bulunca eve arabaya yatırmazdım neyse bu konuyu saptırmadan VOB eğitimine devam edelim...

VOB’un işlem hacmi gün geçtikçe daha da artmaktadır hatta böyle giderse yakın zamanda İMKB’yi geçeceğini düşünüyorum. Özellikle İMKB’de işlem gören hisselerin futures sözleşmelerinin piyasada işlem görmesiyle ilgili çalışmaların olması bu düşüncemi daha artırmaktadır.

09/03/2010 tarihinde;
İMKB İşlem Hacmi :2.191.667.718 TL
VOB İşlem Hacmi :1.397.492.658 TL

* VOB işleminin, %97,55 i Nisan Vadeli İMKB 30 kontratıyla oluşmaktadır.

Dünyadaki benzerlerine göre oldukça düşük hacime sahip VOB, ürün çeşitliliği bakımından da emsallerinin gerisinde kalmaktadır. Örneğin emtia olarak sadece ALTIN işlem görmektedir, işlem hacmi ise yok denecek kadar azdır. Buğday ve Pamuk ürünleri de işlem yapılabilir kontratlar arasında gösterilmektedir ancak alım ve satımda herhangibir talep olmadığından işlem görememektedir. Kakao ve Soya emtialarının VOB'ta kontratı bulunmamakta ancak dünyadaki örneklerinde oldukça talep görmektedirler. Bir diğer ürün ise, faiz kontratıdır. Dayanak varlığı ise, Nisan 2010 vadeli DİBS'tir. Talep olmadığından işlem görmemektedir.

İşlem hacmi zayıf olmasına rağmen döviz kontratları oldukça caziptir. En azından spekülasyondan çok, kullanılabilirliği bakımından benim en çok tercih ettiğim kontratlardır. Neden böyle düşündüğümü yazı dizisinin ilerleyen bölümlerinde daha da iyi anlayacaksınız. (bkz. Hedge nedir?) VOB'un toplam işlem hacmi içindeki yeri çok çok düşük olmasına rağmen işlevleri bakımından en faydalı kontrat türü döviz kontratlarıdır. Şimdilik euro ve dolar olarak işlem görmektedirler.

VOB nedir? sorusuna kısa bir cevap vermek istiyorum; bugün için işlem hacmine baktığımızda VOB = İMKB 30 kontratları'dır. En azından şimdilik.

Futures Piyasalar Nedir ?

07 Mart 2010 tarihinde yayınlanmıştır.

"Futures piyasalar nedir?" Geçen gün bu sorunun aynısını bir arkadaşım bana sordu bende kısa bir özet geçtim. Bu kısa özetin konuyla ilgilenenlere faydalı olcağına inanıyorum. Malum yurdum insanı yıllardan beri birikimlerini “FİYAT YÜKSELİŞİ” beklentisi ile döviz veya altın’a yatırdı. Piyasadan biraz daha anlayanlar ise; İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda hisse senedine yöneldi. Ancak son yıllarda gelişen piyasalar sayesinde yeni yatırım araçları ortaya çıktı. Türkiye’de bundan nasibini aldı tabiî ki. Artık İMKB dışında, İzmir’de de bir borsamız var. Adı; Vadeli İşlemler Opsiyon Borsası. Dünya’daki benzerlerine göre oldukça "işlem hacmi ve ürün çeşitliliği bakımından" gerilerde olsa da, açıldığı yıldan(2005) beri gün geçtikçe gelişmekte, işlem hacminde günden güne rekorlar kırmaktadır.

Adında her ne kadar “OPSİYON” kelimesi bulunsa da sadece "FUTURES" sözleşmeler işlem görmektedir.

Futures sözleşmeler; standart miktar ve kalitede bir varlığın önceden belirlenmiş bir fiyattan gelecekte belirli bir tarihte teslim etme ya da teslim almaya ilişkin yasal sözleşmelerdir.

Futures sözleşmeye konu varlık, bir tarımsal ürün (kakao, soya, pamuk, buğday…), hazine bonusu (DİBS…), borsa endeksi ( İMKB 30, İMKB 100, S&P Futures…) veya değerli madenler (alüminyum, bakır, altın…) olabilir.

Futures sözleşmeler, “organize borsalar” (Türkiye’de VOB olmak üzere, Chicago Board Of Trade (CBOT), London Metal Exchange (LME)… )'da işlem görmektedirler. Bu borsalardaki Futures sözleşmelerin alım ve satımından ciddi getiriler elde etmek mümkündür.

Futures Sözleşmelerin Özellikleri;

- Kullanım amacına göre üçe ayrılırlar;

1)Riskten Korunma Amaçlı,
2)Spekülasyon Amaçlı,
3)Arbitraj Amaçlı,

- Standart Sözleşmelerdir,

- Organize Piyasalarda (Borsalarda) İşlem Görürler,

- Minimum Teminat Yatırma Zorunluluğu vardır,

- Kaldıraç Etkisi vardır. Düşük teminatla yüksek montanlı işlemler yapılabilir, (bkz. risk nedir? )

- Futures piyasalarda KAR veya ZARAR günlük olarak revize edilir,

"Futures piyasalar nedir?" sorusuna aradığınız cevabı bulmanıza yardımcı olmaya çalıştım. Bir sonraki yazımda, başta VOB olmak üzere Futures piyasalarda nasıl işlem yapıldığını anlatacağım