VOB Nedir? (Endeks Futures İşlemleri)

15 Nisan 2010 tarihinde yayınlanmıştır.

VOB nedir yazı dizisine kaldığı yerden devam ediyoruz.
Bu yazımızda “ İMKB 30 “ kontratlarında nasıl işlem yapılır? nasıl kazanç elde edilir? “ sorularına yanıt arayacağız.

VOB işlemlerinin daha iyi anlaşılabilmesi açısından bu konuda yazılan diğer yazılarımı okumanızı öneririm.

VOB Nedir?

Futures Piyasalar Nedir?

VOB İşlemleri – Döviz Futures İşlemleri

VOB Nedir? (USD – Kontrat İşlemi)

Reel faizlerin sıfıra yaklaştığı şu günlerde tasarruflarını borsada değerlendirmek isteyen küçük yatırımcılara önerebileceğim iki şey var.

Birincisi portföy nedir yazısını okuyarak işe başlayın ve paranızın tamamını tek bir hisseye yatırmaktan kaçının. Eğer içerden bilgiler (insider trading) alarak bu işi yapmıyorsanız fiyatların ne yöne gideceğine dair kesin bilgilere sahip değilsiniz demektir. Tek bir hisseye yatırım yaparak yüksek riske katlanmak yerine portföy çeşitlendirmesine giderek riskinizi minimize etmeniz, tasarruflarınız ve sağlığınız açısından çok önemlidir. Borsa beklediğiniz yönde hareket etmediği zaman portföy çeşitlendirmesi bir şekilde kaybınızı minimum seviyede tutacaktır.

İkinci önerim ise, eğer Türkiye’de işlem yapıyorsanız, işlem hacmi yüksek, fiyatı kolayca yönlendirilemeyen birkaç güvenilir firma dışında İMKB 30 haricindeki hisselerin tercih edilmemesi yönünde.

Vadeli işlem Opsiyon borsası döviz, faiz ve altın kontratları dışında, İMKB üzerinde de işlem yapabilmeye olanak sağlamaktadır. İMKB 100 kontratları pek talep görmediğinden işlem hacmi oldukça düşüktür. Alıcı ve satıcının az oluşu, elde edilmesi muhtemel verimi de oldukça aşağı çekmektedir. Ancak “İMKB 30” endeksine dayalı kontratların işlem hacmi çok yüksektir. (VOB işlem hacminin ort %97’si) Bu kontratlardan satın alarak 30 hissenin tamamına aynı anda yatırım yapabilme imkanı tanınmaktadır. Bu sayede portföy çeşitlendirmenizi 30 hisse üzerinden kendiliğinden elde etmiş olursunuz.

Şuan 805-TL karşılığı 1 adet İMKB 30 kontratı satın alma(uzun pozisyon) veya satma(kısa pozisyon) işlemi yapılabilmektedir. İMKB 30 kontratı satın aldığınız takdirde, spottaki İMKB 30 endeksi yükseldikçe kazanç elde edersiniz. Kaldıraçlı işlem olduğundan kazancınız spottaki artıştan kat kat fazla olacaktır.

VOB piyasasının en çekici yanı, fiyat düşüşlerinden de kazanç elde edebilmenin mümkün oluşudur. Spotta İMKB 30 endeksinin düşeceği yönünde bir beklentiniz var ise, İMKB 30 kontratı satarsanız, endeks düştükçe kazanç sağlarsınız.

Bu arada VOB İMKB 30 kontratlarına sahip olmak, hisse senedi sahiplerine sağlanan hakları (ortaklık veya temettü hakkı…vb) sağlamamaktadır. Ayrıca bu kontratlardan elde edilen kazançlar %0 stopaja tabidir.

Bir sonraki yazımda İMKB 30 kontratını uygulama örneği ile inceleyeceğiz.

Evrim Teorisi Nedir ?

08 Nisan 2010 tarihinde yayınlanmıştır.

Evrim teorisi nedir diye merak ediyorsaniz ve ilginc bir ornek ariyorsaniz bu yaziyi okuyun.

Bugun bir ekonomi sitesinde, "Piyasanın altın kuralları değişiyor" başlıklı bir haber yapılmış. Başlığı okuduğumda Türkiye ekonomisinde son durumu anlatan bir yazıyla karşılaşacağımı düşünüyordum fakat ısmarlama ve gereksiz olarak yazıldığını düşündüğüm bir haberle karşılaştım. Türkiye ekonomisi hakkında şu günlerde söylenecek çok şey var ancak değerlendirmeyi başka bir yazıma bırakmak istiyorum. Bu yazımda ekonomi ve insan arasındaki ilişkiden bahsedeceğim.

Ekonomi ve insan arasındaki ilişki üç farklı dönemde oluşur. Birincisi, tanışma ve kaynaşma dönemidir. Bu dönemde sırf “genel kültür olsun” üç beş bir şeyler öğrenip, elindeki üç beş kuruşu değerlendirmek maksadıyla ekonomi hakkında belli başlı terimler ve tarihte yer edinmiş belli başlı olaylar öğrenilmeye çalışılır. Bu dönemde; gazete, dergi, internet veya konu hakkında bilgisi olan tanıdıklar vasıtasıyla öğrenme süreci devam eder.

Bir diğer dönem, akedemik eğitim dönemidir. Bu dönemde özellikle iktisat ve finans dersleriyle birlikte; arz, talep, fiyat, emek, sermaye, sanayileşme, altın standardı, bretton woods, ithal ikamecilik, enflasyon, imf, petrol krizi, finansal serbestleşme, konvertibilite, döviz kurları, borsa, eurobond, swap, future ve opsiyonlar … gibi ekonomi konusu doğuşundan günümüze kadar “teorik” olarak ele alınır. (Böyle anlatınca gözümün önüne 500-600 sayfalık iktisat kitapları geldi bir anda).

Diğer bir dönem ise, akedemik kariyerini tamamlayıp yeni mezun olanlar için üçüncü dönem olan tecrübe edinme ve uygulama dönemidir. Bu dönemde insanlar okulda öğrendiği tüm teorileri ve anadili gibi ezberlediği sayfa sayfa kitapları bir kenara bırakarak gerçek hayatla tanışırlar. Okulda öğrenilenler bir anda anlamsızlaşır. “O kadar şey öğrendik neye yarıyor” gibi düşünceler oluşmaya başlar. İşte işin püf noktası bundan sonra başlar. Okuldan alınan diploma; mezun olanlar için; “sen artık ekonomist oldun” anlamını taşımaz. Alınan diploma; “sen yolunu seçtin bir gün ekonomist olabilirsin” anlamını taşır, ANCAK FAKAT “çok çalışırsan ve bu alanda yıllarını harcarsan bir gün ekonomist olabilirsin” anlamını taşır. Şimdi ben bu yazıyı niye yazdım bilmiyorum. Sanırım Türkiye ekonomisinde öğrenilmesi gereken çok şey var. Bugün biri bana şöyle bir soru sordu buraya aktarayım; borsa düşerken, eur/usd paritesi düşerken dolar-TL kuru nasıl oluyor da 1,50 nin altına sarkıyor, bu işte bir terslik yok mu? diyor”

Piyasaya nerden geldiği belirsiz o kadar çok para girişi oluyor ki döviz kurları dengesini yitirebiliyor böyle durumlarda. Tam bu işte bir tuhaflık var dediğimiz anlarda karşımıza hep bu tür para girişleri olduğuna dair haberler geliyor. Tabi bıyıklı yabancılarımızı kutlamak lazım yasal yollardan kara para nasıl aklanır tüm dünyaya açıköğretim dersi veriyorlar. Net hata noksan kalemi de bayram ediyor bu sayede.

Bilanço Nedir ?

04 Nisan 2010 tarihinde yayınlanmıştır.

Bilanço, bir işletmenin belirli bir tarihteki finansal durumunu yansıtan, sahip olduğu varlıklar ile bu varlıkların sağlandığı kaynakları genel kabul görmüş muhasebe ve sınıflandırma ilkelerine uygun biçimde belirtilen mali bir tablodur. İşletmenin belirtilen tarihteki varlık, borç ve özsermaye kalemlerini ve tutarlarını ayrıntılarıyla gösterir.

Bilançolar aktif ve pasif kalemlerden oluşmaktadır. Çift yönlü hesap sisteminin bir gereği olarak aktif ve pasif yönler birbirine eşittir. Aktifler; işletmenin sahip olduğu varlıkları, pasifler ise bu varlıkların sağlandığı yabancı kaynakları ve özsermayeyi göstermektedir.

Bilanço ilkelerinin amacı; sermaye koyan veya sonradan kendilerine ait karı işletmede bırakan sahip ve hissedarlar ile alacaklıların işletmeye sağladıkları kaynaklar ve bunlarla elde edilen varlıkların muhasebe kayıt, hesap ve tablolarında anlamlı bir şekilde tespit edilmesi ve gösterilmesi yoluyla, belli bir tarihte işletmenin mali durumunu açıklıkla ve ilgililer için gerçeğe uygun olarak yansıtılmasıdır.

Bilanço, varlıkların içinde bulunan zamandaki değerini veya tasfiye halinde bunların satışından elde edilecek para tutarlarını yansıtan bir tablo değildir. Bilanço kalemleri gayrisafi değerleri ile gösterilirler.

Aşağıda Mardin Çimento’ya ait 31.12.2008 tarihli bilançosu yer almakta.

Bilanço, firmanın varlıklarının bir fotoğrafını verir ve bu varlıkları satın almak için gerekli paranın kaynağını gösterir. Varlıklar bilançonun sol tarafında yer alır. Bazı varlıklar diğerlerinden daha kısa sürede nakde dönüşebilir, bunlar likit varlıklar diye bilinir. Muhasebeciler likitiditesi en yüksek varlıkları listenin başına yerleştirir ve likidite derecesine göre varlıkları sıralarlar.

Mardin Çimento bilançosunda sol taraftaki sütuna bakın. Göreceğiniz gibi, Mardin çimentonun, nakit ve nakit benzerleri 30milyon bir varlığı ifade etmektedir. Ek olarak borsada işlem gören satılmaya hazır finansal yatırımları da 5 milyon civarındadır. Alacaklarına bakıldığında 26 milyonluk çimento satmış, fakat bedelini henüz tahsil edilmemiştir. Bu ödemelerin vadesi yakında gelecektir, ayrıca ticari faaliyetleri ile ilgili olmayan alacakları (diğer alacaklar) ayrı bir kalemde gösterilmiştir. Daha sonraki varlık kalemi ise stoklardır. Bunlar, firmanın satıcılarından aldığı hammaddeler ve yardımcı malzemeler, üretim sürecindeki çimentolar gibi yarı mamuller, depoda sevkedilmeyi bekleyen mamul çimentolar olabilir. Kuşkusuz bu gruplara uymayan bazı kalemler her zaman olacaktır. Bu nedenle, dönen varlıklar içinde dördüncü bir kalem, diğer dönen varlıklar bulunur.

Bu noktaya kadar Mardin çimento’nun bilançosundaki tüm varlıklar, kullanılması veya yakın gelecekte nakde çevrilmesi mümkün varlıklardır. Bunun için de dönen varlıklar diye tanımlanırlar. Bilançodaki diğer kalemler duran varlıklar diye bilinir. Duran Varlıklarla ilgili kalemler kendi aralarında üç grupta toplanmaktadır. Bunlardan ilk sırada yer alan grup finansal duran varlıklar, ikincisi maddi duran varlıklar ve üçüncüsü maddi olmayan duran varlıklardır.

Mardin Çimento için bu varlıklar uzun vadeli finansal yatırımlar ( bilanço dipnotları incelendiğinde bu kalem borsada işlem görmeyen omsan lojistik hisse senetleridir), maddi duran varlıklar; bina, teçhizat, araç ve makinalardan oluşmaktadır. Diğer duran varlıklar kaleminin içeriğini, “verilen sipariş avansları” olduğunu bilanço dipnotlarından öğrenmekteyiz. Bununla birlikte, duran varlıkların sadece bunlardan ibaret olduğu gibi yanlış bir fikre kapılmayın. Bazı en değerli varlıklar patent, ticari marka, şöhret, yetenekli yönetim ve iyi yetişmiş iş gücü gibi maddi olmayan varlıklardan oluşabilir. Muhasebeciler bu maddi olmayan varlıkları, kolayca belirlenemediği ve değerlenmediği sürece, bilançoya koymaya genellikle istekli değildirler.

Bilanço, Mardin Çimento maddi duran varlıklarının net değerini 124 milyon olarak göstermektedir. Bu varlıkların ilk başta malolduğu tutar bilanço dipnotlarında 197 milyon olarak gözükmektedir. Aradaki 73 milyonluk fark ayrılan amortisman tutarını göstermektedir.

Şimdi Mardin Çimento bilançosunun sağdaki kısmına bakın. Bu kısım varlıkları satın almak için gerekli paranın nereden geldiğini göstermektedir. Muhasebeci ilk önce, şirketin borçlarına yani şirketin borçlandığı paraya bakar. İlk sırada, hemen ödenmesi gereken borçlar gelir. Örneğin Mardin Çimento kısa sürede ödemek üzere 6,4 milyon borç almıştır. Kendisine teslim edilmiş fakat bedeli henüz ödenmemiş mallar nedeniyle satıcılara 8,8 milyon borcu vardır. Bunlar ticari borçlar hesabında gösterilmektedir.

Bilançoda görüldüğü üzere karşılıklar ve ertelenmiş vergiler dışında şirketin uzun vadeli borcu bulunmamaktadır.

Mardin Çimento’nun borçları, çeşitli gruplara karşı finansal yükümlülüklerdir. Örneğin, satıcılarından mal aldığında, bunlar için ödeme yapma yükümlülüğü doğar, bankadan borç alındığında bu borcun geri ödenmesi gerekir. Dolayısıyla, banka ve satıcılar firmanın varlıkları üzerinde birinci derece hak sahibidirler. Borçlar ödendikten sonra kalan miktar ortaklara aittir. Bu rakam özkaynaklar olarak bilinir. Mardin Çimento’nun özkaynaklarının toplamı 220,5 milyondur. Bu tutarın 90,5 milyonluk kısmı hisse senetlerinin yatırımcılara satışından kaynaklanmıştır. Geri kalan kısmı ise, kısıtlanmış yedekler ve dağıtılmayan karlardan oluşmaktadır.

Bilanço Nedir sorusuna kısa bir uygulamayla cevap vermeye çalıştık, burada anlattıklarım bilanço hakkında en ufak bir fikri olmayanlar içindir. Aslında günümüzde bilançolar göründüğü kadar masum rakamlardan oluşmamakta, rakamlar üstünde türlü türlü numaralar dönmektedir. Olmayan şeyler varmış gibi gösterilmekte, olanlar ise derinlere gömülüp yokmuşçasına saklanabilmektedir. Bilanço makyajlamak bir sanattır. Asıl yetenek ise bu makyajı ortadan kaldırabilmektir.